Daily Archives

TV spor kanallarını izleyenler başlıkta anlatılan  ve fotoğrafta görülen sahneleri hemen hatırlayacaklardır.

Amacım, bu spor dalındaki ters eğimli duvar ve tırmanıcıyı, Türkiye’nin içinde bulunduğu kriz ortamı ve buna çözüm arayanları benzeştirerek kimi çıkarımlar yapmak.

TV de izlerken dahi insanın avuçlarını terleten, ama yine de güvenlik halatı nedeniyle tırmanıcının yaşamsal tehlikede olmadığını bilme rahatlığı maalesef benzetmenin tek uymayan yanı. Bugüne kadar resmi tırmanma yarışlarında yaralanma veya ölüm olmuş mudur bilemem ama, Türkiye sorunlarına çözüm arayanlar için  -eğer bulunamaz ise- aynı rahatlık olamayabilir.

Benzetmede normal değil de ters eğimli duvar seçilmesi anlatıya heyecan katmak için değil, gerçek durumun içerdiği “açmaz” (birbirine zıt çözümler) kilidi ile benzerliği anlatmak içindir.  Tırmanıcı (çözüm arayışçılar), içinde bulunduğu durumdan yine dengede olabileceği bir duruma ve böyle devam ederek en tepelere kadar gidebilir. Ama ne yazık ki içinde bulunduğu durum ile yenisinin, düşme riski yaratmadan eklenmesi gerekir ki işte bu mümkün değildir. Ters eğim ve yerçekimi ikilisi küçük bir geçiş anının dahi kullanıp tırmanıcıyı alaşağı eder.

Duvarın fazladan güçlükleri varsa (aynen Türkiye sorunları gibi) bu defa iki veya daha fazla tırmanıcının (çözüm girişimcileri) bir takım halinde tırmanmalarını gerektirir ki, bunun  birbirlerine yardım amacını taşıdığı bellidir. Bu yardım bazen akıl vererek, bazen güvenliğini sağlayarak olabilir.

Türkiye sorunlarının çözüm girişimlerinde,  -örneklerini yıllardır gördüğümüz gibi- krizin çeşitli yüzünü oluşturan sorunlar tek tek çözülebilir ama aynı anda çözülmeye kalkınca birbirine zıt çözümler nedeniyle kriz daha da derinleşir. Ve derinleştikçe “değer transferi” peşinde olan iç ve dış aktörler, tırmanma duvarının eğimini biraz daha (ters yönde) artırırlar.

Bu uzunca benzetme, tırmanıcılardan beklenen birkaç olmazsa olmaz özelliği hatırlatmak içindi:

Yaşamlarımız genellikle düz yollarda yürüyerek, zaman zaman da normal (ters olmayan) eğimli duvarlara çıkarak (merdiven ve asansör kullanarak) geçiyor. Buna alışkınız. Fakat bu defa durum farklı, alışık olduğumuz yöntemle çıkılamıyor. Merdiven vs de yok. Ayrıca ters eğimli duvar deneyimimiz de yok. O halde bu durumda tırmanıcılardan bazı ek özellikler beklemek gibi bir zorunluk doğuyor:

1. Tırmanıcıların idareli kullanmaları gereken kaynakların başında “zaman” öğesi geliyor. Tutundukları yerde güç kullanarak durdukları için zaman yeni bir anlam kazanıyor. Buna “değerli zaman” denilebilir. Değerli Zaman’ın -hem kendi hem de paydaş tırmanıcı için- ayırt edici iki özelliği:
   1. Amaç birlikte veya tek olarak hedefe erişmektir. Ya kendi ya paydaşı ya da ikisi birlikte hedefe varmalıdır. Bu amaçlara hizmet etmeyen her şey “gürültü”den ibarettir. Tek başına hareket ancak başarısından tam emin olunan bir tırmanma stratejisi altında kabul edilebilir.
   2. Her saniye değerlidir. Sohbet, genel geçer öneri vb amaçla kullanılamaz. Mutlaka değer iletişimi amacıyla kullanılmalıdır.
2. En kısa görünüşlü rota her zaman “mümkün rota” olmayabilir. Bu durumda daha uzun ve çok küçük çentiklere (crimp denirmiş) tutunup birkaç santim hareket etmek, bir sonraki hamleleri kolaylaştırabilir. Bu süreçte terki gereken paradigma “şimdi ve burada” hedefe ulaşma arzusudur. Tırmanıcılar, bu çentikleri görebilme ve paydaşını oraya sevk etmekle yükümlüdür.
3. Her yarışmanın seyircileri gibi tırmanma yarışının da seyircileri vardır. Seyircilerin tezahüratı, tırmanmaya katkısı olmadığı gibi tırmanıcıların gönül güçlerini de azaltır. Ama yine de bütün seyirciler içinde işe yarar bir şey söyleyen birileri olabilir. İyi tırmanıcılar gürültü içindeki bu sinyalleri ayırt edebilirler.

İyi tırmanış dileklerimle.

3 Aralık 2025