M. Tinaz Titiz

Yaşamlarımızın her karesine yön veren “kalıplar”..

Önce bir soru..

İnsanlar ve içinde yer aldıkları çeşitli kurumların:

(a)   Düşüncelerinin çeşitli “kalıp”lardan oluştuğu,

(b)  Çevrelerini bu kalıpların optiğinde değerlendirdikleri,

(c)   O kalıpların değişmez tek doğrular olmayıp sorgulanabilecekleri,

(d)  Bu durumda yepyeni bakış açılarının ortaya çıkabileceği;

Bunun ise:

• Sorunların daha iyi anlaşılıp çözmekte yarar sağlayabileceği,
• Çevreyle daha iyi empati kurulabileceği ve
• Bütün bunların daha fazla mutluluk getirebileceği

acaba nasıl gösterilebilir?

Bu gösterilse n’olacak?

Çok basit, ama çok da önemli. Bu yolla, toplumumuzda pek yaygın olan “tek doğrulu” düşünme biçiminin, “sorgulamaya dayalı” düşünme biçimine (critical thinking, eleştirel düşünme) evrilebileceği, bu düşünme biçiminin yaygınlaşması halinde söz konusu evrim sürecinin daha makul bir süre içinde gerçekleşebileceği ümit edilebilir.

Bu ise ancak, aynı anda birçok kişi ve kurumun bu yolda çaba harcamasıyla gerçekleşebilir.

Şu yolla olabilir mi?

Kalıpların soyut bir bağlam içinde ele alınması, onların “niçin” sorgulanmaları gerektiğini ve de “nasıl” sorgulanabileceklerini güçleştirebilir. Bunun yerine, kalıplar somut bağlamlar içinde ele alınsa acaba sorgulanmalarına daha uygun bir ortam yaratılabilir mi?

Aşağıda, çeşitli somut bağlam örnekleri ve her bir bağlam içinde birkaç yerleşik kalıp örneği verilmiştir. Öncelikle istenilen, bu tür kalıpların çeşitlendirilmesidir.

Böylelikle, çeşitli sorunların nedenleri içinde kalıpların yeri vurgulanmış olacak ve bir sonraki adımda, hangi koşullar içinde geçerli oldukları ve o koşullar dışında neler olabileceği sorgulanabilecektir. İşte bazı somut bağlamlar ve kalıp örnekleri!

 

Somut Sorun Alanları	Yerleşik Kalıplar (birkaç örnek)
Namus nedeniyle işlenen suçlar	Kadının namusu erkekten daha önemlidir. Kadının namusu cinsellik kökenlidir. Namus –anlamı konusunda uzlaşmazlık olsa da- uğrunda ölmeye değer.
Ezbere dayalı dersler	Sorgulama ve yaratıcılık her derse uygulanamaz. Somut yaşam bütünlükleri türlerine göre bölünerek (ayrı öğretmenlerce öğretilebilen) ayrı dersler haline getirilir. Ezber daha çok sosyal bilgilerde ve din eğitiminde olur; fen derslerinde olmaz. Ünlü özel okullarda ezber yoktur.
Okul kıyafetlerinde tek tip	Serbest kıyafet başıbozukluk getirir. Tek tip kıyafet otoriter rejimlere özgüdür.
İşsizlik	İşsizlik yatırımlarla önlenir. Devletin görevi iş yaratmak, iş sahaları açmaktır.
Kadına şiddet	Cezalar artarsa şiddet azalır. Kadına şiddetin sorumlusu erkeklerdir.
Cinsellik temelli suçlar	Kadınlar tahrik etmese erkekler saldırmaz. Cinsel kavramların uluorta söylenmeleri ayıptır. Cinsel bekaret (bkz. Zihinsel Bekaret http://bit.ly/UfuyJ9) bir kızın namusudur.
Cari açık	Enerji ithalatı cari açığın başlıca nedenidir.
İhracat	2023’te $500 milyar ihracat hedefi
Kadın-erkek eşitsizliği	Kadına pozitif ayrımcılıkla eşitlik sağlanmalıdır. Kadın, erkeğe eşit olamaz; iki kadının şahitliği ancak bir erkeğinkine denktir.
Siyasette üslup sorunları	Siyasiler düzgün dil kullanırlarsa halk da onları örnek alır.
Geçim zorluğu	Geçim zorluklarının nedeni yetersiz gelirdir. Geçim zorluğunun nedeni hesabını bilmemektir.
Hızlı nüfus artışı	Bir toplumun varlığını sürdürebilmesi için çoğalması gerekir. Yüksek nüfus artış hızı, bir toplumun çöküş nedenidir.
Kültürel yozlaşma	Yozlaşma, milli-manevi değerlerden uzaklaşıp Batı’yı taklitten kaynaklanıyor. Yozlaşma, Batı’lı değerlerden uzaklaşıp bizi geri bırakan değerlre geri dönüşten kaynaklanıyor.
(Diğer)	(Hemen her alanın kendine özgü ve çoğu zaman karşıtllı biçimde kalıpları bulunuyor)

Siz de arzu ederseniz, aşağıdaki boş forma yazabilirsiniz.

Büyük olasılıkla bugünkü, ama en azından gelecekteki kuşaklara önemli etkileri olabilecek bu alandaki katkılarınızı bekleriz.

Pazartesi, Aralık 31, 2012

 

[gravityform id=”5″ name=” Yerleşik Kalıpların Sorgulanması” ajax=”true”]